آزمایش تشخیص سنگ کلیه
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه (که به آن نفرولیتیازیس یا التهاب مثانه نیز گفته می‌شود) رسوبات سختی است که از مواد معدنی و نمکی تشکیل شده و در داخل کلیه‌ها تشکیل‌می‌شود.
رژیم غذایی نامناسب، اضافه وزن بدن ، مشکلات پزشکی و برخی مکمل ها و داروها از جمله دلایل ایجاد سنگ کلیه است.
سنگ کلیه می تواند بر روی هر قسمت از دستگاه و مجاری ادراری (از کلیه‌ها تا مثانه) تأثیر بگذارد -. غالباً ، سنگ‌ها با غلظت ادرار تشکیل می شوند و باعث می شوند مواد معدنی متبلور شده و بهم بچسبند.
عبور سنگ کلیه از مجاری ادراری می تواند بسیار دردناک باشد ، اما اگر سنگ به موقع تشخیص داده شود ، آسیب دائمی ایجاد نمی کند. همچنین بسته به شرایط شما ، ممکن است به چیزی بیش از مصرف داروی ضد درد و نوشیدن آب زیاد برای دفع سنگ کلیه نیاز نداشته باشید.
به عنوان مثال ، اگر سنگ‌ها در دستگاه ادراری قرار بگیرند و با عفونت ادراری همراه شده یا عوارض دیگری ایجاد کنند ، ممکن است نیاز به جراحی داشته باشند.
اگر در معرض خطر ابتلا به سنگ کلیه باشید ، ممکن است پزشک برای جلوگیری از ابتلا به سنگ های مکرر کلیه ، درمان پیشگیرانه را توصیه کند.
علائم سنگ کلیه
سنگ کلیه معمولاً تا زمانی که در داخل کلیه شما حرکت نکند یا به مجاری ادراری شما منتقل نشود ، علائمی ایجاد نمی کند . اگر در حالب (لوله های اتصال کلیه و مثانه ) قرار گیرد ، ممکن است جریان ادرار را مسدود کرده و باعث تورم کلیه و اسپاسم حالب شود ، که این می تواند بسیار دردناک باشد.
در این حالت ، ممکن است علائم و نشانه های زیر را تجربه کنید:
- درد شدید و شدید در پهلو و پشت ، زیر دنده ها
- دردی که به زیر شکم و کشاله ران منتقل می شود
- دردی که موج می زند و شدت آن نوسان می کند
- درد یا احساس سوزش هنگام ادرار کردن
علائم و نشانه های دیگر ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ادرار صورتی ، قرمز یا قهوه ای
- ادرار ابری یا بوی بد
- نیاز مداوم به دفع ادرار ، ادرار بیشتر از حد معمول یا ادرار در مقادیر کم
- تهوع و استفراغ
- در صورت وجود عفونت ، تب و لرز
درد ناشی از سنگ کلیه ممکن است تغییر کند – به عنوان مثال ، هنگامی که سنگ از طریق دستگاه ادراری شما حرکت می‌کند ، شدت درد افزایش می یابد.
چه موقع به برای تشخیص سنگ کلیه باید به پزشک مراجعه کنیم؟
- اگر علائم و نشانه هایی دارید که شما را نگران می کند با پزشک خود وقت بگیرید.
- درد آنقدر شدید که نمی توانید آرام بنشینید یا موقعیت راحتی پیدا کنید
- درد همراه با حالت تهوع و استفراغ
- درد همراه با تب و لرز
- خون در ادرار شما
- مشکل دفع ادرار
علل تشکیل سنگ کلیه
تشکیل سنگ کلیه اغلب هیچ دلیل مشخص و معلومی ندارد ، اما چندین عامل ممکن است خطر ابتلای شما را افزایش دهد.
سنگ کلیه وقتی تشکیل می شود که ادرار شما دارای مواد تشکیل دهنده بلور بیشتری مانند کلسیم ، اگزالات و اسید اوریک در مقایسه با مایعات موجود در ادرار ، باشد.
در عین حال ، ادرار شما ممکن است فاقد موادی باشد که مانع از چسبیدن کریستال ها به یکدیگر شده و یک محیط ایده آل برای تشکیل سنگ کلیه ایجاد می کند.
آزمایش نوع سنگ کلیه
دانستن نوع سنگ کلیه به تعیین علت آن کمک می کند و ممکن است سرنخی در مورد چگونگی کاهش خطر ابتلا بدست آورد.
انواع سنگ کلیه شامل موارد زیر است:
سنگهای کلسیمی
بیشتر سنگ های کلیه سنگ های کلسیمی هستند که معمولاً به شکل اگزالات کلسیم می‌باشند. اگزالات ماده ای است که روزانه توسط کبد ساخته می شود و یا از رژیم غذایی شما جذب می شود. میوه ها و سبزیجات خاص و همچنین آجیل و شکلات دارای محتوای اگزالات بالا هستند.
عوامل رژیم غذایی ، دوزهای بالای ویتامین D ، جراحی بای پس روده و چندین اختلال متابولیکی می توانند غلظت کلسیم یا اگزالات در ادرار را افزایش دهند.
درخصوص آزمایش کلسیم اگزالات بیشتر بدانیم
سنگهای کلسیم ممکن است به صورت فسفات کلسیم نیز وجود داشته باشد. این نوع سنگ در شرایط متابولیکی مانند اسیدوز توبولار کلیه بیشتر دیده می شود.
همچنین ممکن است با داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا تشنج استفاده می شوند مانند توپیرامات همراه باشد (Topamax، Trokendi XR، Qudexy XR).
سنگهای استروویت
سنگهای استروویت در هنگام عفونت ادراری تشکیل می شوند. این سنگ‌ها می توانند به سرعت رشد کرده و کاملاً بزرگ شوند.
سنگهای اسید اوریک
سنگ های اسید اوریک در افرادی که مایعات زیادی را به دلیل اسهال مزمن یا سوء جذب یا رژیم غذایی با پروتئین بالا و کسانی که دیابت یا سندرم متابولیک دارند ، ایجاد می‌شود.
برخی عوامل ژنتیکی نیز ممکن است خطر ابتلا به سنگ های اسید اوریک را افزایش دهند.
سنگ سیستین
این سنگ‌ها در افراد مبتلا به اختلال ارثی به نام سیستینوریا ایجاد می شود که باعث می شود کلیه ها بیش از حد یک اسید آمینه خاص را دفع کنند.
عوامل خطر ابتلا به سنگ کلیه
عواملی که خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش می‌دهند عبارتند از:
سابقه خانوادگی یا شخصی: اگر کسی در خانواده شما سنگ کلیه داشته باشد ، احتمال ابتلای شما نیز وجود دارد.
کمبود آب بدن عدم مصرف روزانه آب کافی می تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد. افرادی که در آب و هوای گرم و خشک زندگی می کنند و کسانی که زیاد عرق می کنند ممکن است در معرض خطر بیشتری نسبت به دیگران باشند.
رژیم های خاص : مصرف رژیم غذایی حاوی پروتئین ، سدیم (نمک) و شکر ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سنگ کلیه را افزایش دهد. این امر به ویژه در مورد رژیم غذایی با سدیم بالا بیشتر صدق می‌کند.
نمک زیاد در رژیم غذایی میزان کلسیم مورد نیاز کلیه ها را افزایش می‌دهد و به طور قابل توجهی خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
چاقی : شاخص توده بدن بالا (BMI) ، اندازه کمر بزرگ و افزایش وزن با افزایش خطر ابتلا به سنگ کلیه ارتباط دارد.
بیماری های گوارشی و جراحی: جراحی بای پس معده ، بیماری التهابی روده یا اسهال مزمن می‌تواند تغییراتی در روند هضم ایجاد کند که بر جذب کلسیم و آب شما تأثیر می گذارد و باعث افزایش مقادیر سنگ ساز در ادرار می‌شود.
سایر بیماری های پزشکی مانند اسیدوز توبولار کلیه ، سیستینوریا ، هایپرپاراتیروئیدیسم و عفونت های مکرر دستگاه ادراری نیز می‌توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
برخی از مکمل‌ها و داروها : مانند ویتامین C ، مکمل های غذایی ، ملین ها (در صورت استفاده زیاد) ، آنتی اسیدهای مبتنی بر کلسیم و داروهای خاصی که برای درمان میگرن یا افسردگی استفاده می شوند ، می توانند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهند.
انواع روش‌های و آزمایشات تشخیص سنگ کلیه
اگر پزشک به داشتن سنگ کلیه مشکوک شود ، روش ها و آزمایشات تشخیصی سنگ کلیه را تجویز خواهد نمود. این آزمایشات شامل:
آزمایش خون
آزمایش خون ممکن است مقدار زیادی کلسیم یا اسید اوریک در خون شما را نشان دهد. نتایج آزمایش خون به کنترل کلیه‌های شما کمک می‌کند و ممکن است پزشک را به بررسی سایر شرایط پزشکی سوق دهد.
آزمایش ادرار
آزمایش جمع آوری ادرار 24 ساعته ممکن است نشان دهد که شما بیش از حد مواد معدنی سنگ ساز یا مقدار زیادی مواد جلوگیری کننده از سنگ دفع می‌کنید.
برای این آزمایش ، پزشک ممکن است از شما بخواهد که دو مجموعه ادرار را طی دو روز متوالی انجام دهید.
درخصوص آزمایش اسید اوریک بیشتر بدانیم
سونوگرافی یا تصویربرداری
آزمایشات سونوگرافی یا تصویربرداری ممکن است سنگ کلیه در دستگاه ادراری را نشان دهد.
توموگرافی رایانه ای با سرعت بالا ممکن است حتی سنگ های ریزی را نیز نشان دهد. اما سونوگرافی ، یک آزمایش غیرتهاجمی است که سریع و آسان انجام می شود ، یکی دیگر از گزینه های تصویربرداری برای تشخیص سنگ کلیه است.
آنالیز و آزمایش سنگهای دفع شده از کلیه
ممکن است از شما خواسته شود از طریق صافی ادرار کنید تا سنگ هایی که از آن رد می‌شود را جمع آوری کنند. بررسی و آنالیز آزمایشگاهی ، ترکیب سنگ کلیه شما را نشان خواهد داد.
پزشک شما از این اطلاعات برای تعیین علت تشکیل سنگ کلیه استفاده می کند و برنامه ای برای جلوگیری از تشکیل مجدد به شما پیشنهاد می‌دهد.
منبع: MayoClinic
