تفسیر آزمایش خون با جدول و با توضیحاتی به زبان ساده

آزمایش خون یکی از ابزارهای مهم در تشخیص و پیگیری سلامت انسان است. این آزمایش با کمک نمونه‌ای از خون، اطلاعات مفصلی در مورد وضعیت سلامت شما ارائه می‌دهد. بعد از تجزیه ‌وتحلیل نمونه در آزمایشگاه و تجمیع نتایج، معمولاً برگه نتایج آزمایش خون در اختیار شما قرار می‌گیرد.

این گزارش جزئیات مختلفی از موارد موجود در خون و سطح حضور آن‌ها را توضیح می‌دهد. برای افرادی که در زمینه پزشکی اطلاعاتی دارند، گزارش‌های ارائه شده پس از تست خون ممکن است پیچیده و دشوار به نظر برسد. از این رو ما در این مطلب از وبلاگ به تفسیر آزمایش خون پرداخته‌ایم.

تفسیر آزمایش خون

هر آزمایش خون به طور معمول از سه تست اصلی تشکیل می‌شود: شمارش کامل سلول‌های خون، پانل متابولیک و پانل لیپیدی. هر یک از این تست‌ها به منظور بررسی چکاب کامل انجام می‌شوند که می‌توان با تجزیه و تحلیل دقیق، نتایج آنها را درک کرد. در هرکدام از این تست‌ها، انواع زیرتست‌هایی نیز وجود دارد که به طور کلی تصویری گسترده از سلامت فرد ارائه می‌دهند. در زیر به بررسی این سه تست اصلی و زیرتست‌های آن‌ها پرداخته‌ایم.

برای دریافت نوبت آزمایش اینجا کلیک کنید.

1. شمارش کامل سلول‌های خون (CBC)

تست شمارش کامل سلول‌های خون (CBC) بر روی سه نوع سلول خون تمرکز دارد: گلبول‌های سفید خون (WBCs)، گابول های قرمز خون (RBCs) و پلاکت‌ها. با اندازه‌گیری حجم سلول‌های خون، تست CBC به پزشک اجازه می‌دهد تا وضعیت کلی سلامت فرد را ارزیابی کند، همچنین برای بررسی بیماری‌های اساسی مانند لوکمی و کم‌خونی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در تفسیر آزمایش خون زیرتست‌های اصلی در CBC عبارتند از:

• شمارش گلبول های سفید خون (WBC)

گلبول‌های سفید خون جزء اصلی سیستم ایمنی بدن هستند. تعداد بالای گلبول ‌های سفید خون ممکن است نشانگر وجود عفونت باشد، در حالی که تعداد کم ممکن است به انواع مختلفی از شرایط بالینی از جمله ابتلا به HIV، لوکمی، هپاتیت و التهاب مفاصل اشاره داشته باشد.

• شمارش گلبول های سفید خون با تفکیک متمایز (Differential WBC Count):

در این تست، پنج عنصر اصلی گلبول‌های سفید خون و نسبت آنها به یکدیگر اندازه‌گیری می‌شود. اگر ترکیب این عناصر از تعادل خارج شود، ممکن است نشانگر وجود عفونت و یا مشکلات پزشکی مختلف باشد. نسبت‌های طبیعی برای هر یک از این عناصر عبارتند از:

• نوتروفیل‌ها: 40 تا 60 درصد از مجموع
• لنفوسیت‌ها: 20 تا 40 درصد
• مونوسیت‌ها: 2 تا 8 درصد
• ائوزینوفیل‌ها: 1 تا 4 درصد
• بازوفیل‌ها: 5/0 تا 1 درصد

• شمارش گلبول‌های قرمز خون (RBC):

گلبول‌های قرمز خون (RBCs) اکسیژن را به اندام‌های مختلف بدن منتقل می‌کنند و برای عملکرد بهتر بدن بسیار مهم هستند. شمارش گلبول‌های قرمز خون به تخمین تعداد RBCs در بدن هر فرد می‌پردازد. اگر نتایج آزمایش خون، تعداد RBCs بالاتر یا پایین‌تر از حد معمول را نشان دهد، ممکن است نشانه‌ای از بیماری‌های مختلف باشد. با این حال، این نوع تست قادر به تعیین علت دقیق ناهنجاری‌ها نیست، بنابراین در صورت نیاز تست‌های دیگری نیز ممکن است لازم باشد.

• تست هماتوکریت (Hematocrit – Hct)

این تست نسبت گلبول‌های قرمز خون به حجم کل خون را اندازه‌گیری می‌کند و در تشخیص کم‌خونی و دیگر بیماری‌ها مفید است.

• تست هموگلوبین (Hemoglobin – Hgb)

هموگلوبین یک پروتئین درون گلبول‌های قرمز خون است که اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌های بدن منتقل می‌کند. این تست همچنین برای تشخیص کم‌خونی مفید است و بسیاری از پزشکان این تست را بهتر از تست هماتوکریت می‌دانند.
تفسیر تست حجم گلبول‌های قرمز (Corpuscular Volume – MCV)

این تست میانگین گلبول‌های قرمز خون (RBCs) را اندازه‌گیری می‌کند، به عبارت دیگر، فضایی که هر سلول قرمز خون پر می‌کند. نتایج خارج از محدوده طبیعی ممکن است نشانگر کم‌خونی یا سندرم خستگی مزمن و دیگر بیماری‌های پزشکی باشد.

• تفسیر آزمایش خون حجم هموگلوبین گلبول‌های قرمز (Corpuscular Hemoglobin – MCH)

در این تست، میزان میانگین هموگلوبین موجود در هر سلول قرمز خون اندازه‌گیری می‌شود. مقادیر بالایی ممکن است نشانگر کم‌خونی باشد و مقادیر پایین ممکن است نشانگر کمبود تغذیه باشد.

• تفسیر آزمایش خون عرض توزیع گلبول‌های قرمز خون (Red Cell Distribution Width – RDW یا RCDW)

در این تست، توزیع گلبول‌های قرمز خون بررسی می‌شود. مقادیر خارج از محدوده طبیعی ممکن است نشانگر شرایطی مانند کم‌خونی، کمبود تغذیه و بیماری کبدی باشند.

• شمارش پلاکت‌ها (Platelet Count)

پلاکت‌ها سلول‌های کوچکی هستند که به لخته خون کمک می‌کنند. این تست میزان پلاکت‌ها در خون را اندازه‌گیری می‌کند. اگر نتایج، تعداد پلاکت‌ها را بیش از حد طبیعی نشان دهد، ممکن است نشانگر کم‌خونی، سرطان یا عفونت باشد، در حالی که تعداد پلاکت‌های پایین می‌تواند از ترمیم زخم‌ها جلوگیری کرده و عامل خونریزی شدید باشد.

• تفسیر آزمایش خون حجم میانگین پلاکت‌ها (Platelet Volume – MPV)

در این تست حجم پلاکت‌ها در خون اندازه‌گیری می‌شود. حجم کم پلاکت‌ها می‌تواند ناهنجاری‌هایی را در خونریزی ایجاد کند، در حالی که حجم بالای پلاکت‌ها ممکن است خطر ابتلا به سکته قلبی یا سکته مغزی را افزایش دهد.

2. تست پانل متابولیک جامع (CMP)

در ادامه مطلب تفسیر  آزمایش خون به ببرسی تست تست پانل متابولیک جامع می‌پردازیم. پانل متابولیک جامعیا پانل شیمیایی، به اندازه گیری سطح گلوکز بدن، تعادل مایعات و الکترولیت‌ها و عملکرد کبد و کلیه‌ها می پردازد. این تست از چندین زیر-تست تشکیل شده است:

• تست آلانین آمینوترانسفراز (ALT)

 آلانین آمینوترانسفراز (ALT) یک آنزیم است که به طور اصولی توسط سلول‌های کبدی تولید می‌شود. مقادیر بالا ممکن است نشانگر آسیب کبد باشد.

• تست آلبومین

 آلبومین یک پروتئین است که توسط کبد تولید می‌شود. میزان آلبومین کبد توسط این تست اندازه‌گیری می‌شود. سطوح غیرطبیعی ممکن است ناشی از مشکلات کبد یا کلیه باشد.

• تست توتال پروتئین

در این تست، نسبت دو نوع پروتئین، یعنی آلبومین و گلوبولین، اندازه‌گیری می‌شود. مقادیر پایین ممکن است نشانگر شرایط مختلفی از جمله اختلالات کبد و کلیه و کمبود تغذیه باشد، در حالی که مقادیر بالا ممکن است نشانگر التهاب، عفونت یا نارسایی در مغز استخوان باشد.

• تست فسفاتاز قلیایی

فسفاتاز قلیایی یک آنزیم است که به طور معمول توسط سلول‌های کبد و استخوان تولید می‌شود. نتایج خارج از محدوده طبیعی ممکن است نشانگر آسیب کبد و مشکلات استخوانی مانند کمبود ویتامین D یا تومورهای استخوانی باشد.

• تست آسپارتات آمینوترانسفراز

آسپارتات آمینوترانسفراز آنزیمی است که به طور عمده در گلبول‌های قرمز خون و بافت عضلانی، همچنین در قلب، پانکراس، کبد و کلیه‌ها یافت می‌شود. این تست میزان این آنزیم را در بدن اندازه‌گیری می‌کند و میزان بالاتر از حد طبیعی نشانگر شرایط مختلفی از جمله برخی از انواع سرطان ها و آسیب‌های کبدی، قلبی یا کلیوی می ‌باشد.

• تست بیلی‌روبین

بیلی‌روبین یک نشانگر برای تست عملکرد کبد و کلیه است که در تشخیص بیماری‌هایی مانند زردی نوزادان، کم‌خونی و بیماری‌های کبدی مفید است.

• تست کلسیم

این تست سطح کلسیم در خون را اندازه‌گیری می‌کند. میزان کمتر از حد طبیعی کلسیم ممکن است نشانگر عملکرد ضعیف غده‌های پاراتیروئیدی، کمبود کلسیم در رژیم غذایی شما، یا کمبود ویتامین D و شرایط دیگر باشد.

سطوح بالاتر از حد طبیعی کلسیم می‌توانند نشانگر شرایطی از جمله عملکرد بیش از حد غده‌های پاراتیروئیدی، مصرف بیش از حد ویتامین D، مشکلات کلیه و عوامل دیگر باشند که معمولاً نیاز به بررسی دقیق‌تر دارند. تفسیر آزمایش خون صحیح جهت بررسی سطوح کلسیم اغلب نیاز به آزمایش سایر پارامترها مانند پروتئین کل سرم و آلبومین دارد.

• تست کلرید

این تست سطح کلرید در بدن را اندازه‌گیری می‌کند. افزایش سطح کلرید می‌تواند نشانگر خشکی بدن و همچنین اختلالات کلیه و اختلال در عملکرد غدد آدرنال باشد.

• تست کراتینین

کراتینین عاملی است که برای ایجاد انرژی عضلات مهم است. افزایش سطوح کراتینین ممکن است نشانگر اختلال کلیه باشد.

• تست گلوکز خون پایه

سطوح گلوکز خون به آسانی تحت تأثیر مصرف غذا یا نوشیدنی‌های اخیر قرار می‌گیرند. بنابراین تست گلوکز خون پایه پس از حداقل شش ساعت ناشتا انجام می‌شود. نتایج خارج از حد طبیعی می‌تواند نشانگر دیابت و شرایط پزشکی دیگر باشند.

• تست فسفر

در این تست مقدار فسفر در خون اندازه‌گیری می‌شود. افزایش سطوح ممکن است نشانگر مشکلات کلیه و غدد پاراتیروئیدی و نشانگر سوءتغذیه باشد.

• تست پتاسیم

پتاسیم به انتقال سیگنال‌های عصبی و انقباض عضلات کمک می‌کند، قلب را تنظیم می‌کند و عملکرد عضلات را حفظ می‌کند. دیورتیک‌ها (یک ماده یا دارویی که ادرارزایی را افزایش می‌دهد) می‌توانند منجر به کاهش سطوح پتاسیم شوند.

• تست سدیم

سدیم به انتقال سیگنال‌های عصبی و انقباض عضلات کمک می‌کند و همچنین تعادل سطوح آب را حفظ می‌کند. نتایج غیر طبیعی ممکن است نشانگر خشکی بدن، اختلالات غده‌های آدرنال، کورتیکواستروئیدها و اختلالات کلیه یا کبد باشند.

3. پانل لیپیدی

در ادامه مطلب تفسیر آزمایش خون به بررسی پانل لیپیدی می‌پردازیم. پانل لیپیدی شامل چندین تست مختلف است که برای اندازه‌گیری انواع مختلف تری‌گلیسریدها (چربی‌ها) و کلسترول در خون استفاده می‌شود.

• تست کلسترول کل

این تست میزان کلسترول کل (LDL کلسترول بد و HDL کلسترول خوب) در خون را اندازه‌گیری می‌کند.

• تست تری‌گلیسریدها

این تست برای اندازه‌گیری میزان تری‌گلیسریدها، چربی‌های موجود در خون استفاده می‌شود.سطوح غیر طبیعی ممکن است عامل خطر برای بیماری‌های قلبی و شرایط پزشکی دیگر باشند.

• تست کلسترول HDL

کلسترول HDL، همچنین به عنوان لیپوپروتئین با چگالی بالا (یا کلسترول خوب) شناخته می‌شود و در محافظت در برابر بیماری‌های قلبی مفید است. سطوح پایین آن می‌توانند خطر مشکلات قلبی را افزایش دهند.

• تست کلسترول LDL

کلسترول LDL، همچنین به عنوان لیپوپروتئین با چگالی پایین (یا کلسترول بد) شناخته می‌شود و با بیماری‌های قلبی و آرتریوسکلروز (تخت‌خوابی رگ‌ها) مرتبط است.

• تست نسبت کلسترول کل به HDL

محاسبه این نسبت می‌تواند به تعیین خطر ابتلا به بیماری قلبی فرد کمک کند. این نسبت با تقسیم کلسترول HDL به کلسترول کل محاسبه می‌شود. سطوح بالا ممکن است نشانگر مشکلات قلبی باشند.